Şemalar, bireyin gelişiminin erken dönemlerinde başlayıp yaşam boyu tekrar eden, özyıkıcı duygusal ve bilişsel kalıplar olarak değerlendirilebilirler. Şemalar, hayatta kalmak için yoğun bir savaş vermekte ve bireye acı verse bile tanıdık olması ile değişmesi oldukça güç yapılara dönüşebiliyorlar. Diğer bir yandan da çocukluk döneminde gerçekçi olması ve bireye göre yararlı bir amaca hizmet etmesi ile devamlılık sağlıyor. Ancak bu devamlılık kişinin hayattaki yaşantısında zorluk yaşamasına neden olabiliyor (Young ve Klosko, 1993).
Bu da akıllara şu soruyu getiriyor: Peki, iyi de bu şemalar değişir mi? Young, Klosko ve Weishaar ‘e (2003) göre, “şema devamlılığı” ve “şemanın iyileşmesi” şema işlemleri olarak adlandırılmış ve şemalarla ile ilgili her düşünce, duygu, davranış ve yaşam deneyiminin ya şemaları devam ettirmekte ya da iyileştirme olduğu öne sürülmüştür.
Şema devamlılığı, bireyin şemayı içsel ve davranışsal olarak sürdürmesi anlamına gelmektedir. Devamlılık, şemanın iyileşmesi yerine şemayı desteklemekle sonuçlanan tüm düşünce, duygu, davranışları içermektedir. Şemalar, bilişsel çarpıtma, kendilik yıkıcı yaşam örüntüleri/kalıpları ve şema başa çıkma biçimleri ile devamlılık kazanmaktadır. Bilişsel çarpıtmalar nedeniyle bireyler şemayı gerçekleyen bilgiyi vurgulayarak ve şemayı yadsıyan bilgiyi küçümseyerek ya da inkar ederek şemanın pekiştirdiği bir tavır içerisinde durumları yanlış algılamaktadırlar. Bireyler duygusal olarak şemaya bağlı duyguların önünü kesebilmektedir. Duygu engellendiğinde şema bilinçli farkındalık düzeyine ulaşmamaktadır. Yani birey şemayı değiştirmeye ve iyileştirmeye dair herhangi bir davranış değişimine başvuramamaktadır. Birey bunun sonucunda davranışsal olarak şemayı iyileştirme olasılığı olan ilişkilerden kaçınırken, kendini yıkıcı örüntüler, bilinçsizce seçimler, şemayı tetikleyen ve devam ettiren ilişkiler ve durumlarla hayatını sürdürmeye devam etmektedir.
Şemanın iyileşmesi, şema terapinin en istenilen ve en temel amacı olarak görülmektedir. Şemaya bağlı anıların şiddeti, şemanın duygusal değişimi, bedensel duyuların gücü ve uyumsuz bilişlerin azalması şemanın iyileşmesi anlamına gelmektedir. Şemanın iyileşmesi bireylerin uyumlu davranış örüntüleriyle uyumsuz baş etme biçimlerinin yerini değiştirmeyi öğrendikleri için, davranış değişimi de içermektedir. Bu şekilde bilişsel, duygusal ve davranışsal müdahaleler ile şemalar daha sağlıklı bir duruma gelip iyileşme gerçekleşmeye başlamaktadır. Şemanın iyileşme süreci kişiden kişiye değişmekle birlikte oldukça çetin ve zor geçmektedir. Benlik ve dünya ile ilgili kavramları çok küçük yaşta yerleştiği için kişilerin bu şemalardan vazgeçmesi oldukça zor olmaktadır. Aslında başka bir deyişle “bir şemadan vazgeçmek insanların kim olduğu ve dünyanın neye benzediği bilgisinden vazgeçmesi” anlamına gelmektedir. Şemalar bütünüyle ortadan kalkması çok mümkün olmamakla birlikte, iyileştiğinde ise daha az sıklıkta aktive olmaktadır. Bu süreç tek başına gögüsleyebileceğiniz bir süreç olamayabileceğinden, bir terapistten yardım almanız yolunuzdaki sislerin dağılması adına faydalı olacaktır.
